کاربرگ و آزمون درس پانردهم فارسی ششم دبستان همراه با درسنامه درس

کاربرگ و آزمون درس پانردهم فارسی ششم دبستان همراه با درسنامه درس

کاربرگ و آزمون درس پانزدهم فارسی ششم دبستان

درسنامه درس پانزدهم فارسی ششم دبستان (میوه ی هنر)

واژگان درس میوه هنر

جور : ظلم - ستم / زار : ضعیف - ناتوان / بیخ و بن : ریشه - اساس - بنیاد / تیشه : وسیله آهنی نجاران که با آن چوب را می تراشند / جرم : گناه - خطا / موسم : فصل - وقت - هنگام / حاصل : دست آورد - در اینجا میوه – ثمره / بار : میوه توده : تپه – پشته / توده شد : جمع شد / هیمه : هیزم / آوخ : آخ افسوس / آتشگر : آتش افروز – روشن کننده آتش /
گیتی : جهان / ادبار : بدبختی - تیره بختی / نالی می نالی - شکایت میکنی / خوار: پست - حقیر / خار : تیغ نوک تیز گیاهان / فرجام : سرانجام - پایان کار - عاقبت کار/ سزاوار : شایسته

معنی و نکات دستوری درس میوه ی هنر 

آن قصه شنیدید که در باغ یکی روز
از جور تبر زار بنالید سپیدار(۲جمله خبری و پرسشی)
آن داستان را شنیده اید که روزی درخت سپیدار در باغ از ستم تبر از سر ناتوانی ناله میکرد؟

آن قصه ← مفعول / شنیدید - ماضی (گذشته) / که ← حرف ربط / در ← حرف اضافه / بنالید ← فعل ماضی ،سپیدار - نهاد، آرايه : تشخيص:
کز من نه دگر بیخ و بنی ماند و نه شاخی
از تیشه ی هیزم شکن و اره ی نجار(۲جمله)
از دست تیشه هیزم شکن و اره نجار برای من ریشه و شاخه ای نمانده است.
(کلمه "نه" فعل منفی میشود / کز: که از ← حرف اضافه / ماند و ← حرف ربط، نه شاخی ماند ←( فعل حذفی) / تیشه ی هیزم شکن ← ترکیب اضافی / اره نجار ← ترکیب اضافی / از ← حرف اضافه
آرایه : تناسب و تشخیص
گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس
کاین موسم حاصل بود و نیست تورا بار (۴ جمله )

تبر آهسته به او گفت : گناه تو این است که الان فصل میوه دادن است ولی تو میوه نداده ای
که ← حرف ربط / جرم تو همین بس ← مفعول، فعل حذفی است / تورا در اینجا را ← به معنی برای.آرایه : تشخيص
تا شام نیفتاد صدای تبر از گوش
شد توده در آن باغ سحر هیمه ی بسیار ۲ جمله»
تا شب صدای تبر قطع نشد و صبح در آن باغ هیزم بسیاری جمع شده بود.
صدای تبر ← نهاد / هیمه ← نهاد / بسیار ← صفت آرایه : تضاد و کنایه، صدا از گوش افتادن کنایه از قطع شدن صدا
دهقان چو تنور خود از این هیمه برافروخت
بگریست سپیدار و چنین گفت دگربار ۳ جمله»
وقتی کشاورز تنور خود را با آن هیزم روشن کرد سپیدار گریه کرد و دوباره گفت:
دهقان ← نهاد / چو ← در اینجا به معنی وقتی که / تنور خود ← مفعول / هیمه ← مفعول / بگریست ← ماضی سپیدار ← نهادآرایه:تشخیص
آوخ که شدم هیزم و آتشگر گیتی
اندام مرا سوخت چنین ز آتش ادبار «۳ جمله»
افسوس که به هیزم تبدیل شده ام و دنیای آتش افروز بدن مرا این چنین از آتش بدبختی و بیچارگی سوزاند آتشگر گیتی ← نهاد / اندام مرا ← مفعول / سوخت ← به معنی سوزان / آتش - مشبه به ادبار مشبه آتشگر مشبه به، گیتی :مشبه
آرایه : تشبیه، تناسب
خندید بروشعله که از دست که نالی
ناچیزی تو کرد بدین گونه تورا خوار «جمله»
شعله به او خندید و گفت از چه کسی شکایت میکنی؟ بی ارزش بودن تو تو را اینگونه پست و حقیر کرده است
بروشعله ← نهاد / ناچیزی تو ← نهاد / تو را تو) (مفعول / خوار خوار کرد ← (فعل حذفی) فعل می نالی (مضارع )حال ،آرایه : تشخیص
آن شاخ که سر برکشد و میوه نیارد
فرجام به جز سوختنش نیست سزاوار «۳جمله»
شاخه ای که رشد میکند ولی میوه نمی دهد سرانجامی به جز سوختن شایسته اش نیست. آن شاخ ← نهاد / سر بر کشد ←فعل / میوه ←مفعول .آرایه : کنایه
جز دانش و حکمت نبود میوه ی انسان
ای میوه فروش هنر این دکه و بازار «۳ جمله»
معنی:حاصل عمر انسان چیزی جز دانش و حکمت نیست ای انسان اگر دانش و هنری اندوخته ای حالا وقت ارائه آن است
میوه انسان ← نهاد / میوه فروش ← منادا /میوه ی انسان (علم و دانش که نتیجه موفقیت انسان)
دکه و بازار(محل آشکارشدن علم و هنر)
از گفته ی ناکرده و بیهوده چه حاصل
کردار نکو کن که نه سودی است زگفتار(۳جمله)
آرایه : تناسب دکه و بازار محل آشکار شدن علم و هنر
معنی:سخن بیهوده ای که به آن عمل نمیشود چه فایده ای دارد عمل و کار خوب انجام بده که حرف زدن بدون عمل فایده ای ندارد.
فعل حذفی (شود) / کردار: صفت | نکو کن ← امری
آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت روز عمل و مزد بود کار تو دشوار ۲ جمله
گر شب و روز و ماه و سال زندگی تو به تنبلی و تن پروری بگذرد و کار مفیدی برای آخرت انجام ندهی، روز قیامت که روز حساب اعمال و پاداش دادن است کار تو دشوار می شود.
شب و روز و مه و سالت ← نهاد / کار تو ← نهاد / آرایه : تناسب تضاد، تلمیح (روز قیامت)
شبه جمله : کلمه ای است که معنای جمله ای را کامل بیان می کند و گاهی برای حالت های عاطفی بکار می رود.

انواع شبه جمله

۱- منادا:منادا را از حروف ندا تشخیص میدهیم. حروف ندا عبارتند از : ای ، یا ، ایا ، «۱» در پایان واژه ، ( بدون هیچ علامتی )
یعنی از لحن نوشته متوجه میشویم.
۲-صوت عبارتند از :
برای آرزو و دعا : کاشکی ، کاش ، ای کاش ، آمین ، الهی
برای تشویق :به به ، ، آفرین ، احسنت ، بارک الله مرحبا، خوشا
برای تاسف و درد : آه ، درد ، دریغا ، دریغ ، ای داد،فریاد ، وای
برای تعجب :به ، وه ، عجب ، چه عجب ، عجبا ، شگفتا
برای تنبیه :امان ، الامان ، مبادا ، زنهار ، هان
برای احترام :چشم ، به چشم ، بله قربان
برای قبول و تصدیق: بله ، آری ، ای ، ای والله
برای دستور :خاموش ، ساکت ، یا الله ، بسم الله